Күңелемә газиз туган тел

Яшь буын Россия халыкларының мәдәни байлыгын саклау һәм баету турында

21 февральдә Халыкара туган тел көне билгеләп үтелде. Өченче мәктәп укучылары "Яшь журналист" түгәрәгеннән (җитәкчесе Роза Кутуева) туган телгә карата үз карашлары белән уртаклаштылар. Үз эссесында балалар үзләренең тарихи тамырларын саклауның әһәмияте турында сөйләделәр. Моннан тыш, егетләр һәм кызлар башка халыкларның телләрен өйрәнүнең мөһимлеген билгеләп үттеләр. 

Мин үз телемне бик яратам һәм кадерлим

Мин үз телемне бик яратам һәм кадерлим. Туган телем - татар теле. Туган телемнән башка туганнарым белән аралаша да, укый да, гомумән, яши дә алмас идем. Мин үз телемне бик яратам һәм кадерлим. Мин күптән татар телендә сөйләшәм һәм аның һәрвакыт шундый ук зирәк һәм куәтле булачагын беләм".

                          Булат Вәлиев,

9 сыйныф.

Телгә мәхәббәт белән...

 "Туган тел - без кечкенәдән ишеткән һәм сөйләшергә өйрәнгән тел. Туган телем - рус теле. Балачакта безгә рус әкиятләре, шигырьләр укыла, шул рәвешле телгә мәхәббәт һәм хөрмәт тәрбияләнә. Рус теле һәр рус кешесе күңелендә ята. Минемчә, кешеләр үз телләренә мәхәббәт һәм хөрмәт белән карарга тиеш. Минем туган телем рус теле булуы белән горурланам, чөнки аны иң катлаулы һәм бай телләрнең берсе дип саныйлар".                                                   

 Скалова Екатерина,

10 нчы сыйныф.

Әйдәгез, сөйләшик, төрле телләрдә!

Хәзерге вакытта телләрне күп белергә кирәк, моны заманча дөнья таләп итә. Әмма туган телеңне онытмаска кирәк. 

Иң популяр тел - инглиз теле. Башка телләрне өйрәнү мөһим һәм кирәк, чөнки бу безнең белем даирәсен, социаль җәмгыятьтәге статусны үстерә. Әмма башка телләрне өйрәнү алдыннан, иң элек, үз телеңне камил белергә кирәк. Кайда гына бармасаң да, синең күңелеңдә туган телең булыр.

Сапарин Данил,

6А сыйныф.

Чуаш теле хакында...

"Чуаш теле-минем туган телем. Мин аңа мәхәббәт белән карыйм. Анда әнинең, әби-бабайның туган тавышы яңгырый. Мин чуаш телендә нәрсә дә булса ишетсәм, аның тәрҗемәсен белергә һәм истә калдырырга телим. Мин бу телне бераз беләм, аңа әбием өйрәтте. Мин күп кенә җөмләләр һәм саный беләм. Миңа чуаш теле ошый!

Юкка гына телне халык күңеле дип атамыйлар дип уйлыйм. Һәр кеше кебек үк, аны чиста һәм матур итеп сакларга кирәк".

        Алинә Гаврюшова,

6А сыйныф

Тел-дуслык коралы

 "Без беркайчан да башка телләрнең ни дәрәҗәдә бай булуы турында уйламадык. Бер телне өйрәнеп, аның ни дәрәҗәдә бай булуын аңлый алабыз. Кешеләр елдан-ел яңа телләрне өйрәнәләр, үз сүзләрен камилләштерү өчен. Һәр халык-кабатланмас мәдәният, тарих, дин. Кешенең бөтен тормышы тел белән тыгыз бәйләнгән. Тел-ул дуслык, аралашу коралы һәм, әлбәттә, туган якның үзенчәлеге. Башка телне өйрәнү, бу икенче тормышны яшәү кебек. Кеше аңа таныш булмаган сүзләр язганда, ул аларны истә калдыра, моның белән ул үзенең хәтерен һәм логик фикерләвен үстерә. Ул вакытта кеше игътибарлы  була башлый. Яңа тел кешегә яңа сүзләрне белергә һәм сүзлек запасын тулыландырырга мөмкинлек бирә.

Ә бу, үз чиратында, аңа үсәргә һәм үзе өчен күп яңа нәрсәләр ачарга ярдәм итә. Кешеләрнең үсәргә омтылуда беркайчан да туктамавы мөһим.

Александра Секалина,

6А сыйныф

Туган телне кадерләргә кирәк

Туган телем – рус теле, ул күптөрле, матур һәм һәркемгә билгеле. Рус теле бик катлаулы, чөнки аның лексикасы гаять бай. Анда иң якты буяуларда һәм фантастик төгәллектә теләсә нинди фикерне әйтеп була.

Безнең тел бик борынгы, ул гасырлар аша тапшырыла. Минемчә, һәр кеше үз туган телен кадерләргә һәм хөрмәт итәргә тиеш.

Әмма рус теленнән тыш, башка бик күп төрле телләр дә бар. Безнең елларда инглиз телен белү бик мөһим, чөнки ул без кая гына барсак та бар. Хәтта безнең Россиядә дә ул бар. Шуңа күрә инглиз телен өйрәнергә, әгәр алга таба без чит илгә барырга яки аннан дуслар табарга теләсәк, шулай ук тәкъдим ителә.

Гуськов Денис,

10б сыйныф.

Халыкларны якынайту өчен кирәк

Без күпмилләтле илдә яшибез. Һәм барлык милләтләр үз телләрендә сөйләшә. Бездә дәүләт теле бар, аны без белергә тиеш, һәм туган тел бар. Бу без балачактан ата-аналардан ишеткән тел.

Без мәктәптә татар, инглиз, немец телләрен өйрәнәбез. Бу һәм башка телләр халыкларны якынайту, гореф-гадәтләрне саклау, аралашу һәм яңа белемнәр алу өчен кирәк. Телләрне онытмаска һәм мирас буенча туган телнең мәхәббәтен һәм матурлыгын тапшырырга кирәк.

Минем туган телем - татар теле. Татар теле бик матур, моңлы һәм атаклы тел.  Күп кенә татар шагыйрьләре үз әсәрләрендә табигатькә, Ватанга мәхәббәт һәм матурлык бирәләр. Мин Татарстанны яратам! Мин туган телне яратам! Һәм барысына да рус телен генә түгел, ә калган башка телләрне дә өйрәнергә һәм яратырга киңәш итәм.

                             Толстой Тимур,

5А сыйныф

Һәр тел үзенчә уникаль

Без барыбыз да төрле телләрдә сөйләшәбез. Һәм һәр тел үзенчә уникаль. Күп кенә милләтләр рус телен кабул иттеләр. Хәзер, башка илләрдән кайткач, чит ил кешеләренә рус шәһәрләрен, бистәләрен, милли гореф-гадәтләрен өйрәнү җиңелрәк булачак.  Россиядә күп милләт вәкилләре яши, әмма һәркем рус телендә сөйләшми.  Аларның күбесе татар, чуаш, мордва, немец телләрендә сөйләшә.

Без Татарстанда яшибез. Хәтта туган илебез исемендә дә татар теленә туган сүз бар.

Туган телләрне саклау өчен көн саен күбрәк сөйләшергә тырышырга кирәк.

Шулай ук төрле телләрдә аралаша белү, төрле илләргә йөрү, үзебез өчен яңа, кызыклы нәрсәләр ачу һәм яхшыга өйрәнү бик мөһим.                                                                                                  

  Толстой Руслан,

5А сыйныф