Бакчачылар колагына

Бакчада чөгендер: яхшы уңышны ничек үстерергә?

Аш чөгендере үстерү өчен иң яраклы туфрак булып балчыклы туфрак, вак структуралы кара туфрак санала. Суперфосфат һәм калий сульфатын туфракта эретер өчен көздән кертү яхшырак. Аларны 300 г/1м2 хисабына казып чыгару алдыннан коры килеш түтәлгә сибәләр.

Аңа кадәргеләр: суган, помидор, борыч, кыяр, ашлык, борыч, помидор, баклажан.

Туфрак плюс 6-10 градуска кадәр җылынганда һәм һава температурасы плюс 15-18 градус дәрәҗәсендә булганда аш чөгендере утырту киңәш ителә. Утырту алдыннан чөгендер орлыгы:

-үсентеләрнең шытып чыгуын тикшерәләр тозлы сулы стаканга салалар, болгаталар һәм калкып чыкканнарын алып ташлыйлар;

-Һәр температура режимында берничә сәгать тотып,кайнар су һәм салкын суны чиратлаштырып чыныктыралар;

-марганцовканың зәгыйфь эремәсендә яки Алирин-Б, Псевдобактерин-2, Фитоспорин М һ. б. биофунгицидлар эремәсендә 12 сәгать тотып, зарарсызландыралар.

-үсеш стимуляторында чылатып стимуллаштыралар.

Чәч. Чөгендерне бордюр ысулы белән бәрәңге, кыяр, фасоль, яшелчә яки суган янында утыртырга мөмкин. Авыр туфракта 3 см тирәнлеккә кадәр, җиңел туфракта 5 см тирәнлеккә кадәр. Чәчкәнче һәм аннан соң мәҗбүри тәгәрәтү үткәрелә.Орлыклар арасындагы ара 5 см һәм рәтләр арасындагы ара 20 см.

Сугару. Чәчкәннән соң, сөгөлдөрне еш кына – ике-өч көнгә бер тапкыр сугарырга кирәк, тамырларына зыян китермәс өчен, суны тирән булмаган йомшарту белән чиратлаштырып.

Йомшартуны мульчировкалау белән алыштырырга мөмкин. Рәтләр арасында салынган ваклап киптерелгән үлән катламы дымны сакларга ярдәм итәчәк.

Өстәмә тукландыру. Чөгендер утырту алдыннан бер тапкыр минераль ашлама кертү җитә. Үсемлекләр үсештә сизелерлек артта калса гына, өстәмә тукландыруны үткәрү мәгънәле.

Кисәтүче азык буларак, вакыт-вакыт чөгендерне үлән төнәтмәләре яки ачыткы ашламалары белән сугару. Сезон эчендә ике-өч тапкыр чөгендерне 10 литр суга бер аш кашыгы тозлы су белән сугарырга мөмкин.

Тамыр азыклар башка культураларга караганда активрак, нитратлар туплый. Чөгендер үстергәндә табигый ашламалар куллану яхшырак.

Оптималь утырту тыгызлыгы. Чөгендерне карауда мөһим момент – сирәкләү. Ул берничә этапта үткәрелә. Һәрбер сирәкләү алдыннан чөгендерне яхшылап сибәргә кирәк. Үсемлекләр арасындагы 5 см аралыктан нәтиҗәдә 15-20 см аралыкка чыгарга кирәк.

Уңыш җыю һәм саклау.  Көзен, салкыннар башланганчы, яфраклары шиңгәч чөгендерне җыялар. Урып-җыю вакытында җирнең зур катламнарын көрәк белән казып тамыр азыкны берәм-берәм алып, сак эш итәргә кирәк.

Гүзәл Хөсәенова,

«Россельхозцентр» ФДБУның республика буенча филиалы җитәкчесе урынбасары