Күпер күчүенең 20 еллыгы
Октябрь аенда Кама аша күпер юлының беренче линиясе ачылуга 20 ел тула.
Күпер аша үткәндә, аны төзү өчен күпме көч, финанс һәм вакыт сарыф ителүе турында бик аз кеше уйлана. Хәзер Чулманның икенче ярына күчү өчен 15 минут вакыт кирәк, ә элегрәк кешеләргә зур чиратларда торып һәм сәгатьләр буе паром көтәргә туры килә иде.
Елга аша күпер кичүен булдыру мәсьәләсе турында 1970 еллар уртасында ук фикер алышалар. 1985 елда төзелеш урыны раслана, ә 1986 елда күперне проектлый башлыйлар. Татарстан Республикасының Атказанган төзүчесе Анатолий Николаевич Абакумов сөйләвенчә, күперне урнаштыруның 3 варианты булган. «Башта Саескан тавыннан Мурзихага юл урнаштыру мәсьәләсе каралды. Аннан баш тарттылар, чөнки проект бик кыйммәт иде. Аннары Чистай районы Кубасс авылында Мамадыш тракты аша күпер төзергә тәкъдим ителде. Өченче вариант буларак, Саескан тауларыннан күпер кичүе төзергә һәм Алексеевск һәм Лебяжье авыллары арасында юл үткәрергә тәкъдим ителде. Бу вариант ошады һәм килешенде диярлек, ләкин соңгы мизгелдә алар баш тарттылар, чөнки күпчелек кеше бу урынга юл урнаштыруга каршы иде. Бистәнең экологиясен бозар һәм аның йөзен бозар дип курыктылар. Нәтиҗәдә, дүртенче вариант тәкъдим ителде, күперне ул хәзер урнашкан урында төзергә.»- дип сөйли Анатолий Абакумов.
Мондый проект варианты өчен Архаровка һәм Курлянка елгалары аша тагын ике күпер төзергә кирәк иде. 1987 елда анда ком юдырта башладылар. Өч ел дәвамында булачак күпер урынында әзерлек эшләре барды. Төзелешнең бу чорында хезмәт куйганнарга тиешле бәя бирергә кирәк. Төзүчеләр өчен эшче бистә 1990 елда гына төзелгән, ә бу вакытка кадәр төзелештә катнашучыларның кайберләренә уңайсыз шартларда яшәргә туры килде. Мәсәлән, төзелеш өчен җирле шартлар буенча башлангыч тикшеренүләр үткәрергә килгән эзләнүчеләрне «Каенкай»пионер лагерында урнаштырырга туры килде. Анда җылылык юк иде, шуңа күрә алар җылы киемдә йөрделәр һәм йокы капчыкларында ял иттеләр, ләкин беркем дә зарланмады.
1991 елда финанслау булмау сәбәпле, төзелешне берничә елга туктатырга туры килде. ТРның элеккеге Президенты Минтимер Шәймиев үтенече буенча төзелешкә РФ Беренче Президенты Борис Ельцин килде. Бераз соңрак финанслау яңартылды һәм төзелеш дәвам итте.
Күпер төзү өчен бик күп кеше җәлеп ителде. Күпер кичүенең төп төзелеше белән 3 нче, № 113 күпер отрядлары, «Таттрансгидромеханизация» ЯАҖ һәм «Каздорстрой»тресты шөгыльләнде. Ул "надвижка" методы белән төзелде, күпернең өлешләре ярда җыелды һәм тарту җайланмалары ярдәмендә тиешле урынга күчерелде.
Күпернең беренче линиясе төзелеше 2002 елда гына тәмамланды.
«18 октябрьдә соңгы паром Чулман аша үтте, ә икенче көнне без бу судноларның берсендә паром кичүе ябылуны дусларча билгеләп үттек.»- дип искә ала Анатолий Николаевич Абакумов.
2016 елда күпернең икенче линиясе төзелеше тәмамланды һәм күпер тулы көченә эшли башлады. Аның төзелеше безнең районның социаль-икътисади үсешенә бик нык тәэсир итте. Күпер РФнең стратегик яктан мөһим объекты булып тора. Хәзер күпернең беренче полосасын ремонтка яптылар. «Мостовик» ҖЧҖ хезмәткәрләре эшкә кереште инде. Ремонтны киләсе елның сентябренә кадәр төгәлләргә планлаштырыла.