Николай Федин очышы

Николай Фединның очышы:күккә кеше тугрылыгы

Юлы һөнәргә һәм осталыкка тугрылык үрнәге булган якташыбыз турында сөйләячәкбез.

Һәр кеше үзенчә уникаль һәм үзенчәлекле. Аның миллионлы-мегаполиста яки  ерак авылда тууы мөһим түгел, характерның көче һәм яраткан һөнәрендә үз-үзеңне күрсәтү теләге, үз эшен башкара.

Тормыш урап ала, чишмәдәй бәреп чыга, якты уттай кабыначак, хәтердә калачак һәм ... киткән юл башларына кайтырга вакыт җитәчәк. Һәм, артка карап, үткәнне искә алырга, вакыйгалар, шатлыклар һәм каршылыклар белән тулы тормыш өчен Ходайга һәм язмышка рәхмәт әйтергә кирәк.

Шундый тормыш сөючән кеше белән Зирекле авылында таныштык. Николай Иванович Федин-Приозерное авылында туган, элек ул Абалдуевка, ә тагында  элегрәк Чирмешән Крутояр дип аталган.

Бүген гражданлык авиациясе полковнигына 87 яшь. 10 434 сәгать гомерен (ә бу елдан артык!)- Николай Федин күктә үткәргән.

Николай Ивановичның әтисе-фронтовик. Кечкенә Коля сугыш елларын бик нык хәтерли , фронтны азык-төлек белән тәэмин итеп, басуда, тылда эшләргә туры килә.

«Әти сугыштан кайтты, - дип сөйли Николай Иванович, - сугышчан казанышлары өчен – бүләкләр белән. Ә менә бу медальләрне генә ул үлеменә кадәр бердә кулына алмаган. Сугыш турындагы беркайчан да сөйләми. Гомумән, бу темага сугыштан соңгы елларда өстәл артында беркайчан да сөйләнелмәгән . Бу Җиңү безнең әтиләребезгә зур кайгы һәм хәсрәт белән бирелде. Хәзерге сугышчылар үз батырлыклары турында сөйләргә ашкынып торалар. Әмма чыннан да, Бөек Ватан сугышы фронтларында сугышкан кешеләр ул чор вакыйгаларын йөрәкләрендә мәңгелеккә бикләп куйдылар».

Күрәсең, сугышта чыныгу алган әтисенең сабырлыгы һәм холкы Николай Федин өчен һөнәр сайлауда төп роль уйнагандыр. Биләр мәктәбен тәмамлаганнан соң, Николаевтагы Хәрби-диңгез минно-торпеда авиация училищесына укырга керә. Укуын тәмамлагач, Николай Иванович шул ук училище каршында штурман-инструктор булып эшли. Шунда ук Николаевта Николай Иванович  булачак хатыны белән таныша.

Күк йөзенә тугрылыклы очучыны язмышы тиздән үзгәрешләр белән сыный. Шулай итеп, Николай Федин корабльләр төзү заводында өч ел эшли. Һәм менә ул: «Мин заводка, кадрлар бүлегенә килдем. Шунда ук тәбәнәк кенә яһүд керде дә миннән сорый - Сез кайда эшләдегез? Авиациядә штурман булып-дип җавап бирәм. Ул шунда ук штурман Фединны ,узган еллардагы тәҗрибә һәм белем бәяләнгән  тикшерүчеләр командасына - җитештерүдәге махсус бүлеккә язарга боерык бирә ».

Яшь һәм амбициоз Федин тиз арада яңа хезмәттәшләр белән уртак тел таба: «Шунысы үзенчәлекле, мине яһүдләр бик хөрмәт иттеләр. Әгәр алар булмаса, мин беркайчан да күккә әйләнеп кайтмас идем. Ә алар мине үзләренеке итеп кабул иттеләр. Минем бөдрә чәчләрем таракны сындыра иде бит!

Бервакыт төшке аш артында без бер яшь яһүд белән сөйләштек, мин аның белән институтка укырга керергә һәм очу  эшенә  кайтырга теләвем белән уртаклаштым. Ул чакта ул миңа: «әгәр мин синең урыныңда булсам һәм күк турында хыяллансам, бер минутны да югалтмыйча, аэропортка урам себерүче булып эшкә керер идем, һәм очучылар составына әйләнеп кайтыр идем. Эштә менә шундый яһүдләр алымы».

Корабль төзелешендә өч ел эшләү дәверендә Николай Федин аны авиациягә күчерү турында күп санлы рапортлар язган. Теләсә нинди вазыйфага риза идем. Һәм менә озак көткәннән соң берьюлы ике чакыру килде – Ташкенттан һәм Николаев шәһәреннән. Әмма үзгәрешләрнең башлануы шатлыгы хәсрәт белән алышына: яшь һәм белемле суднолар төзүчесен җитештерүдән җибәрмиләр. Аңа алмаш булмый.

«Кайгырып утырам, - дип искә ала Николай Иванович, - минем янымнан карт яһүд узып бара,нәрсәгә мондый моңсу булуым белән кызыксына. Мин аңа ничек бар,шулай сөйләдем. Ә ул миңа җавап бирә: очачаксың! Һәм эшләде! Ярдәм итте! Партия аша. Һәм, ниһаять, мин Николаевка әйләнеп кайтам. Башта мине, күрәсең, тикшерделәр. Исәпкә алу технигы итеп куйдылар. Ә квалификацияне тикшергәннән соң,  дежур штурман итеп расладылар. Барлык сынаулардан соң гына мин эскадрилья штурманы итеп билгеләндем».

Ә тиздән язмыш штурман Фединны Якутиягә ташлый. Үземне лаеклы пенсия белән тәэмин итү өчен шунда бардым. Өч елга бардым, 26 елга  тоткарландым. Якутиядә белемле очучыны нәрсә тоткарлады соң, дигән сорауга кешеләр дип  җавап бирә. «Мин анда бер чемодан белән килдем. Торак юк. Иптәшем: яшә, яшә, хатыным белән ялга җыенабыз, ди. Һәм бу гамәлдә-барлык якутлар. Ташламыйлар, ялгыз калдырмыйлар. Кешеләре үзләренә гашыйк итте. Шуңа күрә анда, уйланганнан 10 тапкыр озаграк тордым».

Авиациядә очучы Федин кырларны эшкәртүдә дә, корреспонденция һәм басма материаллар китерүдә дә эшләгән. Чөнки ул вакытта газета партия сәясәте турында кирәкле һәм бердәнбер мәгълүмат чыганагы булган. Николай Иванович үзе 33 басма материал алдыра, аларны елдан-ел кадерләп тегә. Якутиядә гомер иткән елларда Николай Федин яхшы китапханә туплаган, аны кайтып киткәндә иптәшләренә тараткан.

Беренче очыш-1954 елда. Соңгысы-1994. Бер елдан артык вакыт– яраткан штурвал артында.

2019 елда  Николай Иванович Федин туган җиренә Приозерноега, Алексеевск районына кайта. Туганы Николай Фадеев белән бергә туган авылында часовня төзиләр. "Якты тормыш белән яшим, - дип искә ала герой, - тормыш-ул бөек бүләк. Кызганыч,  барысыда  моны кадерләми!